Spis treści
Cebula może być spożywana na surowo, jako dodatek do sałatek oraz kanapek. Podkreśla smak sosów i zup, sama tworząc podstawę zupy cebulowej. Suszona daje niezwykły smak amerykańskim hot-dogom. W zalewach octowych, jako pikle, jest dobrą zakąską w towarzystwie innych warzyw oraz serów. Jest też ważnym składnikiem marynat i zalew. Zielony szczypior to dostarczyciel miłego zapachu, poprawiający również smak i urozmaicający kolor potraw.
W lecznictwie wykorzystywana jest np. jako lek uśmierzający ból po ukłuciach komarów, użądleniach pszczół i os, problemy przeziębieniowe z gardłem. Często stosowana jest przy infekcji dróg oddechowych. Nie wszyscy są miłośnikami syropu z cebuli, który wykazuje działanie przeciwzapalne i wykrztuśne. Wielu innych zalet cebul można doszukać się na stronach o lecznictwie naturalnym.
Jak wynika z powyższego cebula jest cenionym warzywem i lekiem, jednak nie wszyscy mogą ją spożywać, a już na pewno w nadmiarze. Dotyczy to osób z wrażliwym przewodem pokarmowym, mających problemy z wątrobą, trzustką, woreczkiem żółciowym, nerkami, a nawet niewydolnością serca. Osoby te spożywanie cebuli powinny skonsultować z lekarzem. Cebula najczęściej nie wywołuje tych dolegliwości, ale je wyostrza.
Uprawa cebuli
Cebulę można uprawiać poprzez bezpośredni wysiew nasion do gruntu, sadzenie rozsad przygotowanych z końcem zimy (ok. lutego) oraz z tzw. dymki – małych, najczęściej zeszłorocznych cebulek. Najwięcej problemów w identyfikacji przysparza cebula dymka.
Na pytanie zadane w internecie – „Co to jest cebula dymka” otrzymujemy moc różnych często sprzecznych informacji, np., że „jest to mała odmiana cebuli zwyczajnej”. Na skądinąd nieco dziwne pytanie - „Czym się różni dymka od cebuli” otrzymamy m.in., odpowiedź, że dymka jest mniejsza i łagodniejsza w smaku. Nic bardziej mylnego.
Być może źródła błędu w pojmowaniu, „co to cebula a co dymka” należy szukać w błędnych opisach na cenach w sklepach spożywczych: „Cebula dymka – x,x zł”, lub przepisach kulinarnych – „dodać całą dymkę”, a rzecz dotyczy słabo wykształconej cebuli ze szczypiorem, czasem określanej mianem – „cebulka zielona”.
Cebule dwuletnie
Cebula zwyczajna (Allium cepa L.) tworzy zgrubienia częściowo zagłębione w ziemi. Może mieć kształt kulisty, lekko spłaszczony lub wrzecionowaty. Rozróżniamy trzy kolory cebuli – o łuskach żółtych, czerwonych i białych. Do celów spożywczych wykorzystujemy również szczypior pozyskiwany w trakcie wzrostu cebuli.
Cebula szalotka (Allium ascalonicum L.), tworzy rozetę kilku cebul, najczęściej o kształcie wrzecionowym. Do celów spożywczych wykorzystujemy cebulę wraz ze szczypiorem – sprzedawaną w pęczkach, lub samą cebulę. Nadaje się na zbiór pęczkowy.
Cebula rodzinna (Allium cepa var. aggregatum), znana również pod nazwą – kartoflanka lub kwoczka rośnie podobnie jak szalotka, ale w jednym „gnieździe” może znajdować się od kilku do kilkunastu cebul. W formie jest podobna do czosnku – pod łuską znajduje się kilka mniejszych cebulek. Jest to szczególnie ważne i ciekawe, jeśli potrzebujemy jednorazowo małą ilość cebuli, np. na jedną kanapkę z pomidorem. Takie małe cebulki idealnie nadają się na pikle, nabite w całości na szpadki dodadzą uroku szaszłykom i nie będą spadać w trakcie pieczenia. Cebula kartoflanka jest dużo łagodniejsza w smaku niż cebula zwyczajna. Nadaje się również na zbiór pęczkowy.
Cebule wieloletnie
Szczypiorek/czosnek szczypiorek (Allium schoenoprasum L.) w przeciwieństwie do cebuli zwyczajnej można spotkać w stanie dzikim w Europie, Azji, Ameryce płn. Nie wytwarza zgrubiałej cebuli - hoduje się go na zbiór pęczkowy
.
Cebula siedmiolatka/czosnek dęty (Allium fistulosum L.) nie wytwarza grubych cebul. Uprawiana na zbiór pęczkowy lub pozyskiwany jest tylko zielony, gruby, szybko odrastający szczypior.
Cebula piętrowa/wielopiętrowa/egipska (Allium cepa var. proliferum) to trwała cebula wieloletnia tworząca na szczycie jadalne cebulki potomne, które najczęściej wykorzystywane są do rozmnażania wegetatywnego.
Co to jest – „dymka”
Powyżej nie wymieniono cebuli „dymki” bo nie jest to ani rodzaj, ani gatunek, ani odmiana cebuli, a tylko stadium rozwojowe, wykorzystywane w jej uprawie. Otrzymujemy ją w pierwszym roku uprawy z siewu, przerywając wegetację w momencie wytworzenia niewielkich cebulek. Po wyrwaniu suszy się je i przechowuje do wysadzenia jeszcze tego samego roku jako cebulę ozimą (jeśli dany gatunek/odmiana nadaje się do wysiewu ozimego) lub w następnym roku do wysadzenia wiosną. Cebula z dymki szybciej plonuje i jest odporniejsza na wiosenne chłody więc można ją sadzić wczesną wiosną w gruncie.
Dlatego też dymkę możemy wykorzystać w uprawie cebuli zwyczajnej, szalotki, cebuli rodzinnej i piętrowej.
Jak widać dymka przewija się przez wiele gatunków i odmian cebuli. Przykładowo cebulę zwyczajną, np. sochaczewską można w marcu wsadzić do gruntu w formie dymki lub na przełomie marca i kwietnia posadzić przygotowane w lutym w ciepłym pomieszczeniu rozsady lub w kwietniu wysiać bezpośrednio do gruntu z nasion. Plon najszybciej otrzymamy z dymki, następnie z rozsady. W przypadku wysiewu z nasion, można w lecie przerwać ich wzrost, wyrwać, wysuszyć i wykorzystać małe cebulki jako dymkę w następnym roku lub jesienią zebrać dorodne cebule do przechowania na zimę. Cebule pochodzące z siewu nasion lepiej się przechowują niż te z dymki.
Cebula to wspaniałe warzywo i lek. Znajomość gatunków, odmian i sposobu uprawy pomoże odpowiednim wyborze dla własnych potrzeb, jednak tutaj najważniejsza była odpowiedź na pytanie - „Dymka co to takiego”.
